Vùng đất Sài Gòn của tôi có lẽ còn trẻ, …trẻ thật! Chỉ mới hơn 300 năm so với nghìn năm văn hiến của Tổ Quốc. Nhưng nơi đây có gì đó làm tôi yêu đến lạ lùng, Sài Gòn của tôi không có khí hậu mát mẽ như Đà Lạt, không có mùa thu mơ màng như Hà Nội, không có sông Hương êm đềm của Huế…Ừ, buồn thiệt đó. Nhưng có lẽ không chỉ riêng với người Sài Gòn, đây còn là quê hương thứ hai của những người con xa xứ, những người chấp nhận bương chải ở đất khách quê người tìm miếng cơm manh áo
Có lẽ vì Sài Gòn của tôi có sự thân thiện của một người bạn thơm thảo, có sự phóng khoáng của kẻ dư ăn dư mặc, có sự dễ dãi, bao dung của con người phương nam hào phóng… Sài Gòn thật dễ sống. Nói Sài Gòn trẻ thực ra là một cách nói dí dỏm, chứ trong nhịp sống hơn 300 năm của Sài Gòn, hay chỉ tính trong thế kỷ 20, Sài Gòn đã là một vùng đất với biết bao sự biến đổi không chỉ trong dòng chảy của lịch sử mà còn trong văn hóa, bởi ít nơi đâu trên đất nước Việt Nam này là nơi hội tụ của biết bao nền văn hoá.
Dưới chế độ Pháp thuộc có lẽ “Nam Kỳ” là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, bởi nơi đây chịu chế độ thuộc địa khác với bảo hộ của Trung Kỳ hay lệ thuộc của Bắc Kỳ, bởi đây cũng chính là vựa lúa, là xương sống của triều đình Nguyễn. Ngay trung tâm Sài Gòn nơi chánh quyền thuộc địa đặt bộ máy toàn quyền cai trị cõi Đông Dương, bởi thể nên văn hoá Pháp đã ảnh hưởng sâu sắc tới người dân, do đó ra đời một số chức sắc mới như Hội Đồng, Hương Cả, Cai Lệ,…
Khác với những gì phim ảnh thể hiện đã có phần cường điệu, phê phán, Hội đồng là một chức vụ không phải chỉ cần có tiền, mà bên cạnh đó còn cần có uy tín, tri thức. Trên toàn cõi Nam Kỳ chỉ có 10 hội đồng cùng chính quyền thuộc địa cai trị Nam Kỳ. Bà hội đồng là phu nhân chính thức của ông hội là người chăm lo việc nội đình cho ông hội. Dù làm và chịu ảnh hưởng của chính quyền thuộc địa, nhưng gia đình hội đồng vẫn ăn bận theo lối cũ, nhất là bà Hội. Theo tiêu chuẩn của phụ nữ đương thời là bận áo dài tay chẽn, gấm hoa màu sắc sang trọng, với tóc bới bánh lái, cổ đeo kiềng vàng, tay trái đeo bộ “xi men”, tay phải đeo cẩm thạch, hai tay đeo nhẫn vàng hoặc nhẫn ngọc, khuyên tai đồng điếu cẩm thạch. Nhưng nổi bật vẫn là vàng và cẩm thạch, vàng đại diện cho tính dương, ngọc thạch cho tính âm, âm dương hài hoà sang trọng quý phái tôn lên được uy quyền là tiêu chuẩn của phụ nữ đương thời.
Nếu như phụ nữ Nam Kỳ đương thời cũng quần là áo lụa thì con nít cũng không ngoại lệ. Con nít nhà giàu nhất là trong những nhà Hội đồng Chức sắc. Đứa nào đứa nấy nào thì vàng vòng, lụa thì nhất định phải là lụa Tân Châu. Những khi ở nhà, những cô cả, cô hai, nổi bật trong những bộ bà ba lụa màu trắng tôn lên sự quyền quý của con nhà khuê các. Đến tuổi đi học các cô người nào người nấy cũng được cha mẹ sắm sửa cho ít nhất một bộ áo dài lụa. Và con gái nhà giàu đương thời được học trong những trường vô cùng nổi tiếng như nữ sanh Gia Long. Nét đẹp của con gái ra Gia Long một thời nức tiếng sứ Nam Kỳ.
Nhắc tới Sài Gòn những năm 50, 60 của thế kỉ 20, chúng ta hình dung một đô thị kiểu mẫu được mô phỏng theo Paris hoa lệ của Pháp, nhưng đâu đó vẫn phản phất hơi thở đậm chất Á Đông. Dưới nền Đệ nhứt Cộng hoà của chánh quyền ông Ngô Đình Diệm, người đang tích cực thoát Pháp và xây dựng xã hội “gia đình trị” ông mong muốn tạo ra thật nhiều hình mẫu cho xã hội nam Việt Nam. Và trong đó tích cực nhất chính là Madamde Nhu – Trần Lệ Xuân, nữ dân biểu, người đàn bà quyền lực nhất Phủ đầu rồng.
Trong cuộc cải cách văn hoá ấy, một biểu tượng của thời đại đã ra đời, chiếc áo dài chít eo (áo dài bà Nhu) đã xuất hiện, theo chân bà Nhu và con gái Ngô Đình Lệ Thuỷ trong những chuyến công du nước ngoài, sánh vai cùng những chiếc đầm dạ hội thời thượng mà không hề thua kém. Tà áo dài đã để lại ấn tượng sâu sắc trong mắt giới mộ điệu và bạn bè quốc tế, áo dài được chít eo tôn lên sự nữ tính duyên dáng “eo đáy thắt lưng ong” chuẩn mực của cái đẹp cổ truyền, nhưng phần cổ thuyền đã hiện đại hoá tôn được đôi vai quyến rũ của người phụ nữ, sự cổ điển và hiện đại được hội ngộ bên trong tà áo một cách hài hoà, tinh tế và đã trở thành biểu tượng của đường phố Sài Gòn trong suốt thập niên từ 50-60.
Sau những năm 65, khi quân đội Mỹ đổ bộ vào Nam Việt Nam, làn văn hoá Mĩ cũng theo sau đã đưa vào văn hoá bản một làn gió mới, nổi bật tại Đô thành Sài Gòn, nơi đầu tiếp nhận và hưởng ứng văn hoá ấy. Những chiếc quần bò, sơ mi đũi, áo thun dần thay thế kiểu trang phục cũ, thời trang cũng bắt gặp nhiều thương hiệu “của Tây, của Nhật” chiếc kính Rayban, đồng hồ Longines, là phụ kiện không thể thiếu của nam nữ Sài Thành.
Cuối tuần rong ruổi trên những tuyến đường Gia Long, đại lộ Nguyễn Huệ, đại lộ Tổng Đốc Phương, hay chạy trên con xe 67 ra rạp Lệ Thanh coi hát hoặc đơn giản hơn là ra cổng trường nữ sanh Gia Long sẽ thấy được các đôi nam thanh nữ tú chở nhau trên mấy chiếc honda đi hò hẹn. Tất cả đã tạo nên một lối sống đặc hữu Sài Gòn còn tồn tại đến ngày nay, hiện đại, phóng khoáng nhưng cũng không thiếu nghĩa tình.
Nhắc tới Sài Gòn thật là một thiếu sót nếu như bỏ qua những người đàn ông của vùng đất này, có lẽ do hội tụ nhiều nền văn hóa và cũng như được tiếp nhận nền thời trang phong cách của thế giới, mà nam giới của Sài Gòn có vẻ như sành điệu hơn. Dọc trên đường phố Sài Gòn, chắc là trên những chiếc Honda 67, Dream,… Đã làm say lòng biết bao thiếu nữ.
Nhất là những nam sinh của trường Petrus Ký (này là trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong). Vẻ đẹp đó bây giờ chúng ta có thể tìm lại trong những bức hình chân dung của nghệ sĩ Hùng Cường, Thương Tín… một vẻ đẹp được mệnh danh là “đẹp như tạc tượng” có một chút phong trần lãng tử hiếm nơi nào có được.
Sau giải phóng, qua giai đoạn 10 năm thời bao cấp, đất nước bắt đầu mở cửa hội nhập với khu vực và thế giới, ngay lúc văn hoá đại chúng nổi bật là điện ảnh Hồng Kông nở rộ và phát triển. Những tên tuổi của Tứ Đại Thiên Vương, hay những mỹ nhân TVB nổi tiếng như Ôn Bích Hà, Lý Nhược Đồng, Lý Gia Hân, Trương Mạn Ngọc cùng loạt phim đình đám đã trở thành cơn sốt cho toàn bộ thị trường Châu Á không riêng Việt Nam. Kiểu ăn mặc, nói chuyện hay phong cách của giới trẻ bấy giờ đều giống các sao Hồng Kông.
Cùng với đó phong trào chụp ảnh lịch kiểu Hồng Kông cũng ra đời làm điên đảo giới trẻ thành phố, những kiểu ảnh như là “đo ni đóng giày” cho các nữ hoàng ảnh lịch nổi tiếng Việt Trinh, Diễm My, Hiền Mai in đầy ở khắp mặt báo, quyển lịch mà nhà ai cũng nhất định phải có một bộ. Thời trang Hồng Kông trong trào lưu ảnh lịch là một trong những “trend” đời đầu thời 7x mà bố mẹ chúng ta ai ai cũng phải chụp cho bằng được.
Nếu hỏi Sài Gòn có gì. Thật khó trả lời. Nếu hỏi tại sao tôi yêu Sài Gòn, tôi sẽ trả lời như Edmond de Amicis:”…tôi yêu xứ sở tôi vì mẹ tôi sinh trưởng ở đấy…”. Với người xem Sài Gòn là nơi cưu mang họ, nhờ Sài Gòn họ có cơm ăn áo mặc…thì câu trả lời không phải dễ dàng. Và họ cứ yêu Sài Gòn như một mối tình khó rức bỏ.